Aanleg en Lanenstelsel

Monumentnummer 527969

Inleiding

Het Aanleg en Lanenstelsel van de Heilig Landstichting, gelegen in de gemeente Berg en Dal in Gelderland, is een rijksmonument dat sinds 23 februari 2004 staat ingeschreven in het monumentenregister. Dit complex, ontstaan vanaf 1913, omvat vier belangrijke lanen die samen een integraal onderdeel vormen van het religieuze en culturele landschap van de Heilig Landstichting.

Omschrijving

Het Aanleg en Lanenstelsel bestaat uit vier hoofdlanen: de Carmelweg, de Engelenlaan, de Mgr. Suyslaan en de Profetenlaan. Deze lanen verbinden verschillende belangrijke religieuze en historische gebouwen binnen de Heilig Landstichting.

• Carmelweg: Deze weg verbindt de Johanneslaan met het Carmelklooster.
• Engelenlaan: Gelegen in de as van de Cenakelkerk.
• Mgr. Suyslaan: De huidige hoofdtoegangsweg tot de Cenakelkerk, inclusief de pastorie, het klooster Casa Nova en de begraafplaats.
• Profetenlaan: Loopt in de as van de onvoltooide H. Hartbasiliek en is de hoofdtoegang tot het museumterrein. Deze laan vormt een belangrijke zichtas naar het Neboklooster.

De lanen worden gekenmerkt door een harmonieuze integratie van gebouwen en natuur, waarbij naaldbomen en loofbomen het landschap domineren. Het terrein is glooiend, met heuvels en dalen die vernoemd zijn naar bijbelse plaatsen, en de slingerende paden verbinden de verschillende gebouwen en objecten op het terrein. Deze paden en lanen creëren visuele verbindingen tussen belangrijke punten zoals Golgotha en de Hemelvaartskoepel, en de H. Hartbasiliek en het Neboklooster.

Waardering

• Stedenbouwkundige Waarde: Het stelsel is een essentieel onderdeel van het Heilig Landstichting-complex, dat van nationaal belang is vanwege de unieke combinatie van religieuze gebouwen en landschappelijke inrichting. De aanleg weerspiegelt een zorgvuldig geplande en chronologisch opgebouwde rondgang, waarbij de glooiingen van het terrein benut worden om een symbolisch bijbels landschap te creëren.
• Cultuurhistorische Waarde: Het complex vertegenwoordigt een zeldzame uitdrukking van de rooms-katholieke emancipatiebeweging en het rijke roomse leven in Nederland. De aanleg van het devotiepark en de visualisatie van heilige plaatsen reflecteren de tijdgeest van de negentiende en vroege twintigste eeuw, waarin religieuze gemeenschappen hun identiteit benadrukten door middel van openbare groepsmanifestaties.