Geschiedenis Museumpark Orientalis

Het idee om een devotiepark te openen in Nederland kwam voort uit de hoop van kapelaan Arnold Suys om een Nederlandse Heilig Hart basiliek te bouwen, een inzicht die hij tijdens de eerste officiële pelgrimstocht vanuit Nederland in 1903 had gekregen. Tijdens zijn tweede tocht in 1905, die hij zelf organiseerde, ontmoette hij architect Jan Stuyt en kunstenaar Piet Gerrits. Piet Gerrits zou voor hem in 1906 terugkeren naar Palestina om de cultuur, gewoontes en bouwstijl te bestuderen. Pas in 1911 kwam de kunstenaar terug met zijn aantekeningen en schetsen. Met zijn drieën verdiepte zij zich in deze ideeën en op 11 februari 1911 werd de Heilig Land Stichting opgericht. Het doel van deze stichting was het verspreiden van de cultuur, het dagelijks leven en de gebouwen in Palestina. De plek waar de gebeurtenissen uit de Bijbel plaatsvonden werd hierdoor beter begrepen. Suys wilde zijn ervaringen en gevoelens tijdens zijn pelgrimstochten delen met de Nederlandse bevolking door een devotiepark te bouwen in Nederland. Hierdoor kreeg iedereen die niet kon reizen toch de kans om het te aanschouwen en op hun eigen manier een pelgrimstocht uit te voeren. Suys droomde van een katholiek centrum rondom zijn devotiepark, waarin kloosters, scholen en een katholieke universiteit opgericht zouden worden. 


In 1912 werd Gerrits ingesteld als artistiek adviseur en conservator van het museum. Stuyt was de architect en ontwierp de kerken, kloosters en overige gebouwen. Er werd besloten door het bestuur om als eerste de Cenakelkerk op de Ursuleberg te bouwen in 1913. De kerk opende zijn deuren in 1915 met een eigen pastorie en klooster. hetzelfde jaar opende het Museum Heilig Land Stichting in de pastorie van de kerk. Het idee om een museum op te richten kwam voort uit de wens om het tijdschrift 't Heilig Land in 1913 te creëren. De volgende stap was het maken van een kruisweg, waarin mensen via staties de lijdensweg van Jezus kunnen doorlopen, en het maken van reconstructies van belangrijke bijbelse plekken en gebouwen. In de gebouwen die niet deel uitmaakten van de kruisweg, mocht Gerrits zijn kennis over de Oosterse bouwstijl op artistieke wijze toepassen.


In 1916 verkreeg de organisatie meer land door het kopen van de Bakkersberg, ook wel de Sionsberg genoemd. Jeanne-Cécile Vroomans-Leclerq wilde net zoals Suys het Heilig Land verbeelden, maar Suys wilde haar initiatieven niet steunen waardoor haar ideeën nooit van de grond kwamen. Hierdoor was zij niet bereid om de Heilig Land Stichting haar grond te overhandigen, waardoor de Sionsberg, die omringd werd door het land van de stichting, in haar bezit bleef. Op 24 augustus 1915 werd er een stichting opgericht die de grond en de gebouwen van de Heilig Land Stichting moest beheren. Zij kregen de taak om voor de begraafplaats, opgericht in 1913, te zorgen. Het was deze vereniging die in 1916 de grond van Vroomans-Leclerq wist te kopen om de Heilig Hart basiliek te bouwen. Financiële steun was nodig om de basiliek te kunnen bekostigen en daarom werd er in 1923 de Basiliekstichting opgericht. De stichting zorgde ervoor dat er in 1932 de bouw van de basiliek kon beginnen, maar door een gebrek aan financiering kon er maar een klein deel van het voorportaal en de eerste vloer gebouwd worden.


Tussen 1916 en 1918 zijn de meeste gebouwen en reconstructies gemaakt. Wel zijn er een paar uitzonderingen. Zo is al eerder benoemd dat de Heilig Hart Basiliek pas in 1932 is gebouwd door gebrek aan financiën. Ook is de Synagoge pas later toegevoegd aan het al gebouwde dorp Nazareth. Ook worden de Tollenaarswoning, de Oosterse herberg, het Paleis van Pilatus, de Sanhedrin, de Bedoeïenentent en de wijnpersen later toegevoegd. Ook werden de poorten in en om het park, de woning met poort en de stadspoort, na 1920 gebouwd. Als laatste werden de Bergrede in 1950 en het graf van Piet Gerrits in 1957 gemaakt. Deze monumenten zijn allemaal grotendeels vanuit de tekeningen van Gerrits ontworpen door Jan Stuyt.

Geraadpleegde bronnen: 

- Bijbels Openluchtmuseum, Planten uit de wereld van de Bijbel (Heilig Landstichting 2000).

Bureau voor Historische Tuinen, Parken en Landschappen, Cultuurhistorische waardering Heilig   Landstichting (2009) 15.

- De Hond, J.,’Piet Gerrits en de Heilig Land Stichting’, Netherlands Yearbook for History of             Art       53:1 (2002) 281-304.

- Huis van de Nijmeegse Geschiedenis - Vroomans-Leclerq, J.M.L.H.  https://www.huisvandenijmeegsegeschiedenis.nl/info/Vroomans-Leclerq,_J.M.L.H.

- Museumpark Orientalis, ‘Cultuurpark Heilig Land toekomstplan 2022-2026,’ 29.

Toekomstplan – Museumpark Orientalis https://www.museumparkorientalis.nl/toekomstplan/.

- Totaal Beschrijving Complex Heilig Landstichting Berg en Dal Gelderland, Complexnummer          523610 Pastoor Rabouplein 3, 6564 BP Heilig Landstichting, Rijksdienst voor het        Cultureel Erfgoed: Ministerie van onderwijs, Cultuur en Wetenschap (juni 2020).

- Willemsen, J., ‘Chronologische indeling van de geschiedenis van de Heilig Land Stichting’ (2010).