Bergrede
Monumentnummer 523616
Inleiding
De Bergrede, gelegen in de Heilig Landstichting in Berg en Dal, Gelderland, is een historisch en kunstzinnig monument van groot belang. Het bestaat uit 11 betonnen reliëfs die tussen 1950 en 1952 zijn gemaakt door beeldend kunstenaar Piet Gerrits, evenals een steen met een zaligspreking. Dit monument maakt deel uit van het complex van de Heilig-Land-Stichting en weerspiegelt de christelijke boodschap zoals die wordt verwoord in de Bergrede volgens Matteüs.
Omschrijving
De Bergrede is opgebouwd uit een reeks reliëfs die zijn geplaatst in een betonnen keermuur. De reliëfs illustreren gezegden uit de Bergrede van Matteüs, met vijf verhalen uit het Oude Testament en vijf verhalen uit het Nieuwe Testament. Centraal staat de steniging van Stefanus, die de overgang tussen de twee testamenten markeert.
Aan de linkerzijde van de muur staat een motto uit het Oude Testament: "Zo uw gerechtigheid niet groter is dan die van de schriftgeleerden en farizeeën, dan zult gij het rijk der hemelen niet binnengaan" (Mat.5, 12). De reliëfs verbeelden de volgende Bijbelse verhalen:
- Kaïn doodt Abel
- David en Nathan
- Adam en Eva
- Suzanna en de ouderlingen
- David en Saul
- Steniging van Stefanus
- Penning van de weduwe
- De man die schatten voor zichzelf verzamelde
- De farizeeër en de tollenaar
- De onbarmhartige dienaar
- De barmhartige Samaritaan
Aan de rechterkant van de Bergrede bevindt zich een steen met een zaligspreking: “Zalig die wenen, want ze zullen worden getroost. Zalig die hongeren en dorsten naar de gerechtigheid, want ze zullen worden verzadigd.”
De kunstwerken zijn in een realistische en verhalende stijl uitgevoerd, kenmerkend voor het latere werk van Piet Gerrits. Deze stijl versterkt de didactische en esthetische waarde van de Bergrede. Oorspronkelijk waren er meer reliëfs en vrijstaande beelden aanwezig, waarvan sommige zijn herplaatst of verdwenen.
Waardering
De Bergrede is van aanzienlijke architectuur- en kunsthistorische waarde. Het vormt een essentieel onderdeel van de verzameling bijbelse gebouwen en objecten in oosterse stijl, belangrijk voor het oeuvre van Piet Gerrits. De reliëfs zijn goed bewaard gebleven en vormen een opmerkelijke curiositeit binnen de landelijke architectuur- en kunstgeschiedenis.
Daarnaast heeft de Bergrede stedenbouwkundige waarde als integraal onderdeel van het Heilig Landstichting-complex, dat cultuur- en architectuurhistorisch van nationaal belang is. De situering van de objecten en de chronologische opbouw van de rondgang over het terrein dragen bij aan de bijzondere betekenis van het complex.
Op cultuurhistorisch vlak vertegenwoordigt de Bergrede een zeldzame uitdrukking van religieuze ontwikkeling, wat bijdraagt aan de bijzondere status van het monument binnen de Nederlandse erfgoedsector.