Hemelvaartskoepel

Monumentnummer 523624

Inleiding

De Hemelvaartskoepel, gelegen in de Heilig Landstichting te Berg en Dal, is een opvallend architectonisch monument met een rijke geschiedenis. Gebouwd in 1916 naar een ontwerp van architect J. Stuyt, maakt deel uit van het grotere complex van de Heilig Landstichting en vervult het een belangrijke rol in het thema van de "lijdensweg van Christus". De koepel is visueel verbonden met de nabijgelegen rooms-katholieke begraafplaats, wat de symbolische en fysieke samenhang binnen het complex versterkt.

Omschrijving

De Hemelvaartskoepel is een octagonale centraalbouw, opgetrokken in baksteen en gepleisterd, met een karakteristieke koepel. Elke zijde van de achtkantige structuur bevat een brede spitsboogvormige muuropening, ondersteund door gekoppelde zuilen met geprofileerde basementen en granieten schachten. Deze architectonische elementen creëren een indrukwekkende rondgaande spitsboogarcade, afgesloten door een brede band en een trapsgewijs uitkragende lijst op bloktanden. De gevels zijn bekroond met vlakke frontons, verbonden met de gewelfvelden van de koepel, die aan de binnenzijde oranje geschilderd zijn. De vloer van de koepel is uitgevoerd in een zwart-wit geblokt tegelpatroon.

Rondom de koepel staat een gepleisterde stenen ommuring, toegevoegd tussen 1918 en 1919. Deze lage muur heeft drie openingen, waarin ijzeren draaihekken zijn geplaatst met een kruismotief, wat de devotionele sfeer van de plek versterkt.

Waardering

• Architectuurhistorische waarde: De koepel is een essentieel onderdeel van een verzameling gebouwen in oosterse stijl, met een ontwerp van hoge esthetische kwaliteit door architect J. Stuyt. Het bijzondere materiaalgebruik en de harmonieuze verhoudingen maken het tot een belangrijk object binnen de landelijke architectuurgeschiedenis.
• Stedenbouwkundige waarde: Als integraal onderdeel van het complex Heilig Landstichting, draagt de koepel bij aan de nationale cultuur- en architectuurhistorische betekenis van het geheel. De landschappelijk fraaie situering en de verbinding met de chronologische opbouw van het terrein versterken de stedenbouwkundige waarde.
• Cultuurhistorische waarde: De Hemelvaartskoepel vormt een bijzondere en zeldzame uitdrukking van religieuze ontwikkeling, wat het complex tot een unieke plaats maakt binnen de cultuurhistorische context van Nederland.